Góra Łysica – najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich

Położenie i charakterystyka Łysicy

Łysica, wznosząca się na wysokość 612 m n.p.m., jest najwyższym szczytem Gór Świętokrzyskich i kulminacją Pasma Łysogórskiego. Znajduje się na terenie Świętokrzyskiego Parku Narodowego, około 24 km na wschód od Kielc, między malowniczymi miejscowościami Święta Katarzyna i Kakonin.

To, co wyróżnia Łysicę, to jej wydłużony, łagodny grzbiet, rozciągający się na osi wschód-zachód. Mimo niewielkiej wysokości, góra zachwyca swoim urokiem i przyrodniczym bogactwem. Szczyt pokrywa bujny las jodłowo-bukowy, charakterystyczny dla tego regionu. Na wierzchołku znajduje się niewielka polana, z której przy dobrej pogodzie rozciąga się zachwycająca panorama okolicznych terenów.

Nazwa „Łysica” pochodzi od charakterystycznego niegdyś „łysego” wierzchołka góry, który był pozbawiony drzew. Obecnie szczyt jest w większości zalesiony.

Historia i legendy związane z górą

Łysica, podobnie jak całe Góry Świętokrzyskie, skrywa bogatą historię sięgającą czasów przedchrześcijańskich. Według lokalnych podań, w czasach pogańskich szczyt był miejscem tajemniczych obrzędów religijnych i sabatów czarownic. Z tymi fascynującymi legendami wiąże się inna popularna nazwa góry – Łysa Góra (choć obecnie mianem Łysej Góry określa się najczęściej sąsiedni szczyt – Święty Krzyż).

W średniowieczu okolice Łysicy przeszły duchową transformację, stając się ważnym ośrodkiem chrześcijaństwa. U podnóża góry, w Świętej Katarzynie, powstał klasztor bernardynek, który przez stulecia przyciągał rzesze pielgrzymów. Sama góra stała się miejscem pustelni i modlitwy, gdzie mnisi szukali duchowego wyciszenia.

W XIX i XX wieku Łysica przyciągnęła uwagę naukowców, stając się obiektem intensywnych badań geologicznych i przyrodniczych. Odkrycie wyjątkowych walorów przyrodniczych tego obszaru doprowadziło do utworzenia w 1950 roku Świętokrzyskiego Parku Narodowego, który do dziś chroni unikalne ekosystemy Łysicy i okolicznych terenów.

Przyroda Łysicy i Świętokrzyskiego Parku Narodowego

Łysica stanowi serce Świętokrzyskiego Parku Narodowego i jest prawdziwą oazą różnorodności biologicznej. Stoki góry pokrywają cenne przyrodniczo lasy jodłowo-bukowe, nazywane Puszczą Jodłową – jedne z najlepiej zachowanych lasów naturalnych w Polsce.

Wędrując po zboczach Łysicy, możemy natknąć się na wiele chronionych gatunków roślin, w tym rzadkie górskie okazy, które znajdują się tutaj na granicy swojego naturalnego zasięgu. Wśród nich można podziwiać fioletowe kwiaty tojadu dzióbatego, intensywnie pachnący wiosną czosnek niedźwiedzi czy elegancki paprotnik kolczysty.

Fauna Łysicy zachwyca swoją różnorodnością. W gęstych lasach porastających górę żyją dostojne jelenie, płochliwe sarny i dziki. Cierpliwy obserwator może dostrzec również rzadsze gatunki, jak sympatyczne popielice czy drobne ryjówki. Nad koronami drzew królują dzięcioły czarne, tajemnicze sóweczki, majestatyczne puszczyki oraz liczne gatunki ptaków śpiewających, których trele umilają wędrówkę.

Charakterystycznym elementem przyrodniczym Łysicy są gołoborza – fascynujące rumowiska skalne powstałe w wyniku wietrzenia kwarcytów w okresie plejstocenu. Choć największe gołoborze w Górach Świętokrzyskich znajduje się na Świętym Krzyżu, mniejsze jego formy można zaobserwować również na stokach Łysicy, stanowiąc świadectwo geologicznej historii tych gór.

Szlaki turystyczne na Łysicę

Na szczyt Łysicy prowadzi kilka dobrze znakowanych szlaków turystycznych, które zadowolą zarówno początkujących, jak i bardziej doświadczonych wędrowców:

Szlak czerwony ze Świętej Katarzyny

Jest to najpopularniejsza droga na Łysicę, rozpoczynająca się w urokliwej miejscowości Święta Katarzyna. Trasa ma długość około 3 km w jedną stronę i jest stosunkowo łagodna, choć na niektórych odcinkach dość stroma. Przejście zajmuje około 1-1,5 godziny, w zależności od tempa marszu i częstotliwości postojów. Szlak prowadzi przez malowniczy las jodłowo-bukowy i oferuje po drodze kilka punktów widokowych, gdzie można zatrzymać się na krótki odpoczynek i podziwianie krajobrazu.

Szlak niebieski z Kakonina

Dla osób szukających spokojniejszej alternatywy idealny będzie szlak niebieski, rozpoczynający się w malowniczym Kakoninie. Jest nieco dłuższy (około 4 km) i mniej uczęszczany, co pozwala na bardziej intymne obcowanie z przyrodą i wsłuchanie się w odgłosy lasu. Szlak ten łączy się z czerwonym przed samym szczytem Łysicy, oferując różnorodne widoki i wrażenia.

Szlak zielony z Woli Szczygiełkowej

Ta trasa jest najdłuższa i najbardziej wymagająca, ale wynagrodzi trud wędrówki najpiękniejszymi widokami. Szlak ma długość około 6 km i prowadzi przez kilka malowniczych wzniesień przed dotarciem na Łysicę, dając przedsmak górskich wędrówek w miniaturowej skali.

Najlepszą porą na wejście na Łysicę jest wczesna wiosna, gdy lasy pokrywają się barwnym kwieciem roślin runa leśnego, oraz jesień, gdy drzewa przybierają złociste i czerwone barwy, tworząc prawdziwie magiczny krajobraz.

Praktyczne informacje dla turystów

Planując wycieczkę na Łysicę, warto pamiętać o kilku istotnych kwestiach, które pomogą uczynić wyprawę bardziej komfortową i przyjemną:

• Wstęp na teren Świętokrzyskiego Parku Narodowego jest płatny. Bilety można nabyć w punktach informacyjnych przy wejściach na szlaki. Aktualne ceny warto sprawdzić na stronie internetowej parku.
• Na szczycie Łysicy nie ma schroniska ani punktu gastronomicznego, dlatego koniecznie należy zabrać ze sobą odpowiedni zapas wody i prowiant. Szczególnie w ciepłe dni nawodnienie jest bardzo ważne.
• Szlaki na Łysicę są dobrze oznakowane i utrzymane, jednak dla własnego bezpieczeństwa warto zabrać ze sobą mapę turystyczną Gór Świętokrzyskich lub zainstalować aplikację z mapami offline.
• Wejście na Łysicę nie wymaga specjalistycznego sprzętu górskiego – wystarczą wygodne buty trekkingowe z dobrą podeszwą i odpowiednie ubranie dostosowane do warunków pogodowych. Pogoda w górach bywa zmienna, dlatego warto mieć ze sobą warstwę przeciwdeszczową nawet w słoneczny dzień.
• W pobliżu Świętej Katarzyny znajduje się fascynujące Muzeum Minerałów i Skamieniałości, które warto odwiedzić przed lub po wycieczce na Łysicę, aby lepiej zrozumieć geologiczną historię regionu.
• Najlepszą bazą wypadową na Łysicę są miejscowości Święta Katarzyna, Bodzentyn lub Nowa Słupia, gdzie znajdziemy rozwiniętą infrastrukturę turystyczną w postaci hoteli, przytulnych pensjonatów i restauracji serwujących lokalne specjały.

Łysica, choć nie imponuje wysokością na tle innych polskich gór, stanowi wyjątkowy przyrodniczo i kulturowo obszar, który zachwyca swoim urokiem i bogactwem. Jej dostępność i stosunkowo łagodne szlaki sprawiają, że jest idealnym celem wycieczki dla rodzin z dziećmi oraz osób rozpoczynających swoją przygodę z turystyką górską. Wędrówka na najwyższy szczyt Gór Świętokrzyskich to nie tylko okazja do aktywnego wypoczynku, ale również fascynująca lekcja przyrody, geologii i historii regionu, który od wieków inspiruje swoją tajemniczością i pięknem.